Pierwsze młyny napędzane były siłą mięśni zwierząt i ludzi (dreptaki, kieraty). Dopiero wynalezienie silnika wodnego, pozwoliło na pełną mechanizację procesu przetwórstwa zbożowego.
Najstarszy młyn wodny powstał prawdopodobnie w I wieku p.n.e. w Azji Mniejszej. W 65 r. p.n.e. został opisany młyn wodny w pałacu króla Mitrydatesa Pontyjskiego w Kabirii.
W 23 r. p.n.e. opisał młyn, rzymski architekt Witruwiusz, młyn przez niego opisany przenosił już napęd z koła wodnego na złożenie kamieni za pomocą przekładni zębatej ( palczastej ? ). Z Italii młyny trafiły na Wyspy Brytyjskie a potem do Niemiec, Francji i innych krajów Europejskich.
Bardzo nietypowe młyny budowano na Krymie, były to młyny podziemne napędzane przez zwierzęta
W krajach słowiańskich utrwaliła się nazwa młyn, mlyn, mlin czy mielnica wywodząca się od nazwy zachodnioeuropejskiej – molendinum, mill. Jednak w średniowieczu istniała starosłowiańska nazwa młyna. W spisanym w 1440 roku, lecz zwierającym archaiczne, starosłowiańskie rozwiązania prawne, statucie chorwackiego miasta Poljica znajduje się artykuł 80a pod tytułem ,, O kołowai” – czyli o młynie. Tak więc starosłowiańska średniowieczna nazwa młyna to kołowaja.
W Polsce ślady najstarszego młyna (mącznicy, mątwicy) datowanego na X – XI w. składającego się z kilku złożeń napędzanych ręcznie żaren, z regulowaną za pomocą paprzycy odległością miedzy biegunem a leżakiem, odkryto w Biskupinie.
Młyny wodne w Polsce pojawiły się w XII wieku. Najpierw na Śląsku i Pomorzu, potem w Wielkopolsce i Małopolsce najpóźniej bo dopiero pod koniec XIV wieku zaczęto budować młyny wodne na Rusi i Litwie, być może ze względu na istniejące na tych terenach wierzenia ludowe ( pogański kult Krywe – Krewejto zakazywał grodzenia rzek).
Odmianą młynów wodnych były młyny pływające, w Polsce zwane pływakami lub bździelami.
Hybrydą młyna wodnego stacjonarnego i pływaka był tak zwany ,, klepak” młyn wodny składający się z części wybudowanej na wbitych w dno palach oraz łodzi zwanej łyżwą.
Archeolodzy dotychczas odnaleźli w Polsce pozostałości po trzech młynach wodnych: w Otalążku na Mazowszu, w Ptakowicach na Śląsku i w Mniszku na Kujawach.
Młyny wietrzne powstały znacznie później.
W VIII w. istniały już w Persji, w Europie źródła historyczne potwierdzają wiatraki dopiero w XI wieku, a do polski trafiły pod koniec wieku XIII.
Pierwszy w pełni funkcjonalny młyn napędzany maszyną parową zbudowano w Londynie w roku 1784. Pierwszym młynem parowym w Polsce był młyn wybudowany w latach 1825 – 1827. w Warszawie na Solcu. Młyn ten posiadał maszynę parową o mocy 45 KW i napędzał 12 złożeń kamieni.
Tak wyglądały pierwsze młyny napędzane kołem wodnym budowane w Polsce:
A tak ostatnie:
Na tej stronie informacje o młynach podajemy w układzie terytorialnym, zgodnie z aktualnym podziałem administracyjnym kraju. Najłatwiej odnaleźć informacje klikając na odpowiednie województwo na interaktywnej mapie Polski.